بررسی تطبیقی اعتبار شروط حل اختلاف یک‌جانبه

جعفری ندوشن, شهاب; زرین, لادن

doi:10.22133/clj.2020.239528.1007

بررسی تطبیقی اعتبار شروط حل اختلاف یک‌جانبه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش‌آموختۀ دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران

² دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق تجارت الکترونیک، دانشگاه علم و فرهنگ

10.22133/clj.2020.239528.1007

چکیده

شروط یک‌جانبه حل اختلاف از شروط قراردادی هستند که در قالب شرط حل و فصل اختلاف، در قراردادهای تجاری و سرمایه‌گذاری و به ویژه قراردادهای اعطای وام بین‌المللی و به نفع وام‌دهنده درج می‌گردند که به موجب آن در صورت بروز اختلاف، یک طرف قرارداد را در انتخاب مسیر دادگاه یا داوری -با در نظر گرفتن آنکه کدام مسیر وی را در موقعیت مناسب‌تری برای تأمین منافع خود قرار می‌دهد و نهایتاً امکان اجرای سهل‌تری داشته باشد- مخیر می‌سازد. و این در حالی است که طرف مقابل تنها حق مراجعه به یکی از مراجع فوق الذکر برای اقامه دعوا را دارد.
هر چند در بررسی‌های صورت گرفته در خلال آراء صادره در خصوص قراردادهای حاوی شروط یکجانبه در نظام‌های حقوقی مختلف، اختلاف فاحشی در اعتبار یا عدم اعتبار آن شروط وجود دارد، اما آراء اخیر صادره از دادگاه فرانسه و برخی دیگر از کشورهای حقوق نوشته مبنی بر بی‌اعتباری آن، ایجاد روند جدیدی در رویکرد دادگاه‌ها در عدم اعتبار این شروط ایجاد نموده است. در این نوشتار، ضمن بررسی رویه نظام‌های حقوقی مختلف با تجزیه و تحلیل نظرات مخالفان و به چالش کشیدن آن‌ها و هم‌چنین با در نظر گرفتن پیامدهای نادیده گرفتن این شروط، به این نتیجه می‌رسیم که شروط یک‌جانبه اصولا ،و غیر از موارد معدودی که متضمن بی عدالتی آشکار باشند، دارای اعتبار می باشند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27833836.1399.1.1.10.0

عنوان مقاله [English]

Comparative Study on the validity of Unilateral Dispute Settlement Clauses

نویسندگان [English]

Shahab Jafari Nodoushan ¹
Laleh Zarrin ²

¹ Ph. D in Private Law, Tehran University, Tehran, Iran

² Master’s Student in E-Commerce Law

چکیده [English]

Unilateral dispute settlement clauses in international commercial and investment contracts –especially international loan contracts- are designed to provide one party to the contract with more dispute settlement options (normally domestic courts or arbitration) than the other contracting party. Thus one party may take into account different factors –including enforcement consideration- to choose from different options while the other party is stuck with only one forum.
Although there is a wide range of opinions regarding the validity of unilateral dispute settlement clauses in different jurisdictions, the recent reasoning of the Supreme Court of France has caused a new trend in the invalidity of such clauses in other jurisdictions. Throughout this research, some important rationales behind the invalidity of unilateral clauses have been surveyed and assessed. In sum, it is fair to suggest that unilateral clauses are, in principle valid, unless such terms amount to blatant injustice.

کلیدواژه‌ها [English]

Unilateral dispute settlement clauses
Hybrid dispute settlement clauses
Asymmetrical dispute settlement clauses
Optional dispute settlement clauses

مراجع

جعفری ندوشن، شهاب (1397). حقوق حل اختلافات سرمایه‌گذاری خارجی تهران: انتشارات میزان.

سربازیان، مجید و رستم‌زاده اصلی، سروش (بهار و تابستان 1398). «اعتبار شروط یک‌طرفۀ تعیین صلاحیت داوری در داوری تجاری بین‌المللی». مجلۀ حقوقی بین‌المللی، دورۀ 36، شمارۀ 60، ص 357-380.

شمس، عبدالله (1383). آیین دادرسی مدنی، جلد دوم.‌ تهران: انتشارات دراک، چاپ ششم.

کاتوزیان، ناصر (1383). حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها (مفهوم عقد، انعقاد و اعتبار قرارداد، تراضی)، جلد اول. تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ ششم.

کاتوزیان، ناصر (1387). قواعد عمومی قراردادها، جلد پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم.

مجد کابری، محمد و انصاری، اعظم (تابستان 1398). «شرایط اساسی توافق صلاحیت در حقوق بین‌الملل خصوصی». مطالعات حقوقی، دورۀ 11، شمارۀ 2، ص 225-255.

Amendariz v. Health Psychcare Servs Inc., 24 Cal. 4^th 83 (S. Ct. California 2000).

BGH, Judgment, 26 Jan. 1989, X ZR 23/87(Zweibrucken)

Draguiv, D. (2014). “Unilateral Jurisdiction Clauses; the Case for Invalidity, Severability or Enforceability”. Journal of International Arbitration, 31(1), 19-46.

Garner, B. (2004). Black’s Law Dictionary. Thomson West, St. Paul.

Hull v. Norcom Inc., 750 F.2d 1547 (11^th Cir. 1985)

International Chamber of Commerce (August 2015). Unilateral Jurisdiction Clauses in International Financial Contracts. Available at: <https://cdn.iccwbo.org/content/uploads/sites/3/2016/11/Unilateral-Jurisdiction-Clauses-in-International-Financial-Contracts_rev_Position-Paper-08-2015.pdf>

Kaufman, A. M., & Babbitt, R. M. (2002). “The Mutuality Doctrine in the Arbitration Agreements: the Elephant in the Road”. Franchise Law Journal, 22, 101.

Law Debenture Trust Corp. PLC v. Elektrim Finance B.V., Elektrim S.A., Concord Trust. [2005] EWHC 1412(Ch).

Mauritius Commercial Bank Ltd. v. Hestia Holdings Ltd. & Sujana Universal Industries Ltd., [2013] EWHC

Mme ‘X’ v. Banque Privee Edmond de Rothschild (the Rothschild Case), First Chamber of Cour de Cassation, Decision no. 11-26.022, 26 September 2012

NB Three Shipping Ltd. v. Harebell Shipping Ltd., [2004] EWHC 2001 (Comm).

Nesbitt, S., &Quinlan, H. (2006). “The Status and Operation of Unilateral or Optional Arbitration Clauses”. Arbitration International, 22(1), 133-150.

PMT Partners Pty. Ltd. (In Liq) v. Australian National Parks & Wildlife Service, [1995] H.C.A. 36.

Russ kaya Telephony v. Sony Ericsson Mobile Rus Ltd. Decision No. 1831

Tribunal d’arrodissement de Luxembourg dated January 29, 2014 ref. no 217/14 and 128/14

Ustinov, L. (2016). Unilateral Arbitration Clauses: legal validity. Master Thesis, Tilburg University.